Σάββατο 4 Ιουνίου 2011

Ταχυδρόμος της Άρτας, 4.Μαρτίου 2015








                          Συνέντευξη εκ βαθέων του Σπύρου Μαντά στον "Τ":
Η στενοχώρια μου έγινε οργή! 


Καταλληλότερος και πιο ειδικός για να μιλήσει για το γεφύρι της Πλάκας που κατέρρευσε καθώς και για τα πέτρινα γεφύρια συνολικότερα δεν θα μπορούσε να υπάρξει από τον πρόεδρο του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών και δημιουργό του «Αρχείου Γεφυριών Ηπειρώτικων», Σπύρο Μαντά.

Έχει αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του στην καταγραφή και έρευνα των πέτρινων γεφυριών, με σημείο εκκίνησης την Ήπειρο. Ο Σπύρος Μαντάς αποκαλύπτει ότι υπήρξε μακρύ το ιστορικό των κρούσεων του κώδωνα του κινδύνου προς την πολιτεία όχι μόνο για το γεφύρι της Πλάκας αλλά και για έναν ανεκτίμητο θησαυρό που χάνεται… Το αποτέλεσμα όσο και το ενδιαφέρον που υπήρξε καταγράφεται από τα γεγονότα. Περίπου το 40% των πετρογέφυρων που έχει καταγράψει στην 34χρονη διαδρομή του ο κ. Μαντάς, έχουν καταρρεύσει, κάτι που με πόνο ομολογεί.  Αποκορύφωμα όμως για τον ίδιο, όπως φαίνεται από τις αναφορές του, σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της απογοήτευσης αλλά και της οργής του, αποτέλεσε η κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας.  Επιδιώξαμε μαζί του συνέντευξη, την οποία ασμένως μας παραχώρησε κι όπως ο ίδιος εξομολογείται ένιωθε την ανάγκη αυτής της εκτόνωσης. Και κοντά στο γεφύρι της Πλάκας, από τη συζήτηση δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν τα υπόλοιπα. Διαβάστε την, αξίζει.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καινούργιου

Ερ: Πώς αισθανθήκατε, μελετώντας χρόνια τώρα την ιστορία των πέτρινων γεφυριών της Ηπείρου, όταν ακούσατε την είδηση κατάρρευσης του γεφυριού της Πλάκας;
Απ:
Με πήρε τηλέφωνο ένας φίλος μου και προς στιγμή νόμισα πως αστειεύεται. Άκουσα όμως από την τηλεόρασή του την είδηση και… τι να πω; Σοκαρίστηκα, ήταν το αγαπημένο μου. Από το πρώτο σοκ, πέρασα βαθμιαία στη θλίψη. Αυτά την πρώτη μέρα. Από εκεί και πέρα η στενοχώρια μου έγινε οργή. Πολλοί το περιμέναμε αλλά δεν θέλαμε να το πιστέψουμε. Παραπάνω από 20 χρόνια κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου, αλλά τίποτα. Πρόκειται, κυριολεκτικά, για ένα χρονικό ντροπής. Το γράφω αυτές τις μέρες με κάθε λεπτομέρεια για να το δημοσιεύσω. Ντρέπομαι για λογαριασμό κάποιων λεγόμενων αρμοδίων.

Ερ: Σήμερα γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με την συμβολή και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την αναστήλωσή του. Εσείς τι σκέψεις κάνετε;
Απ:
Διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, για πολλούς λόγους. Μακάρι να διαψευστώ, αλλά δεν νομίζω πως θα γίνει κάτι. Σ’ αυτή την κινητοποίηση διακρίνω μια κάποια ενοχή και περισσότερο βέβαια επικοινωνιακή σκοπιμότητα.

Ερ: Δεν είναι λίγοι οι πολίτες και αναγνώστες που αναφέρουν πως ακόμη κι αν ανακατασκευαστεί δεν θα αποτελεί πια έργο του Κώστα Μπέκα. Εσείς τι λέτε;
Απ:
Αυτό κι εγώ το συμμερίζομαι. Ένα μνημείο προϋποθέτει μνήμη και βέβαια χρόνο για να μετουσιωθεί σε σύμβολο. Δε θα βλέπουμε το έργο του Μπέκα αλλά του ΕΜΠ. Αλλά η ερώτηση στερείται ουσίας γιατί η μη χρηματοδότηση -θυμηθείτε με- δεν θα θέσει τέτοια διλήμματα. Βαρέθηκα να προδίδομαι, γι’ αυτό έπαψα πια να είμαι ευκολόπιστος. Πόσες υποσχέσεις είχαν δοθεί για την ανακατασκευή του γεφυριού της Γκιάνας στο Ζαγόρι ή του Ντάλα στο Σούλι; Οι υποσχέσεις δεν έχουν κόστος, ούτε μακροπρόθεσμα, αφού η λήθη αποτελεί συλλογικό μας χαρακτηριστικό. Εδώ μια επισκευή της προκοπής δεν μπορούν να κάνουν και θα ζωντανέψουν ένα τέτοιο έργο; Κάλλιο, λοιπόν, ένας αξιοπρεπής θάνατος, παρά καραγκιοζιλίκια. Το κάθε λαϊκό έργο είναι ένα και μοναδικό. Το όποιο του αντίγραφο καταντάει κιτς. Η μαζική παραγωγή είναι ίδιο του καιρού μας, όχι του 1866.

Ερ: Έχετε πολύ μεγάλο έργο σχετικά με την μελέτη των πέτρινων γεφυριών στην Ήπειρο. Σ’ αυτό, θα ξεχωρίσουμε σήμερα την μελέτη και καταγραφή για τις τρεις Καμάρες της Καλεντίνης, καθόσον, όπως φαίνεται κι από την έρευνά σας εκεί παραμένει «ζωντανό» το χέρι του πρωτομάστορα Κώστα Μπέκα, σ’ ένα μνημείο που με τη συμβολή σας κρίθηκε διατηρητέο. Πότε έγινε αυτό και τι περισσότερο μπορείτε να μας διηγηθείτε;
Απ:
Υπάρχουν πράγματι τρία πέτρινα γεφύρια στην Καλεντίνη, μάλλον υπήρχαν γιατί το ένα κατέρρευσε στη δεκαετία του 1950. Πρόκειται για την Πατινή καμάρα, που γκρεμίστηκε, τη Μεσιανή και την Κορφνή (οι ονομασίες τους από την υψομετρική τους θέση). Στον Μπέκα αποδίδεται η κατασκευή της Κορφνής καμάρας, έργο αληθινά εξαίρετο. Τις όποιες πληροφορίες και μαρτυρίες, έρχεται η ίδια η τεχνοτροπία του γεφυριού να επιβεβαιώσει, να αποδείξει. Η ομοιότητά του με το γεφύρι της Πλάκας είναι ολοφάνερη και στα μάτια μη ειδικού. Η ανακήρυξη σε διατηρητέο μνημείο έγινε το 1997. Το ζητούσαν επίμονα οι ίδιοι κάτοικοι και έχει τη σημασία του αυτό.

Η Κορφνή καμάρα προπολεμικά  (Φωτογραφία Σπύρου Μελετζή)

Ερ: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πλέον από την περίοδο εκείνη και το έργο του Κώστα Μπέκα, η Κορφνή Καμάρα αποτελεί μοναδικό σωζόμενο μνημείο; Αλήθεια, η διαφορά του με της Πλάκας αφορά σε ελάχιστη τάξη μεγέθους; Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερα συγκριτικά στοιχεία;
Απ:
Από τα γεφύρια του (Μπέκα), ναι, σώζονται εκκλησίες του. Η λεγόμενη Κορφνή Καμάρα αποτελεί πράγματι μια μικρογραφία του γεφυριού της Πλάκας. Σχετικά βέβαια, γιατί να μην ξεχνάμε πως το γεφύρι της Πλάκας ήταν το μεγαλύτερο μονότοξο των Βαλκανίων. Και της Καλεντίνης όμως συνιστά μεγάλο έργο του Μπέκα και γενικότερα της λαϊκής μας γεφυροποιίας. Το τόξο ανοίγει 24 μέτρα και το ύψος τού γεφυριού φτάνει τα 13 στην κορύφωσή του. Η σημερινή του εικόνα -ολοφάνερη η εγκατάλειψη- το αδικεί. Η φωτογραφία που τράβηξε ο Μελετζής, το 1937, εκπλήσσει, μα ταυτόχρονα και απογοητεύει με τις συγκρίσεις που προκαλεί.

Ερ: Από την ανακήρυξή του ως διατηρητέου έως σήμερα έγινε κάποια παρέμβαση, συντήρηση ή ανάδειξη;
Απ:
Πέρα από την αναγνώριση -είναι ανέξοδη- καμιά σωστική ενέργεια δεν έγινε. Το μνημείο βρίσκεται ακριβώς δίπλα από άσφαλτο και επομένως δεν μπορούν να επικαλεστούν, ως συνήθως, δυσκολίες μεταφοράς των υλικών κλπ. Σίγουρα η διπλανή χιλιοσκουριασμένη και επικίνδυνη Μπέλεϋ αποτελεί σοβαρό εμπόδιο. Ας αποδείξουν όμως εδώ την ικανότητά τους και την ευαισθησία τους. Εκτός αν θεωρούν πως δεν αξίζει τον κόπο. Είναι και ζήτημα παιδείας, όχι μόνο οικονομικό. Ας «σπαταλήσουν» λοιπόν εδώ…

Ερ: Η κατάρρευση της γέφυρας Πλάκας έχει οδηγήσει σε πολλές σκέψεις αναφορικά με την προσπάθεια αναστήλωσης και ενός ακόμη ιστορικού γεφυριού στην ίδια περιοχή, προγενέστερου, της Γέφυρας Κοράκου. Εκεί φαίνεται πως οι πρόσφατες πλημμύρες παρέσυραν ένα ακόμα μεγάλο μέρος από την εναπομείνασα παλιά λιθοδομή. Ποια άποψη έχετε; Μπορεί και πρέπει να εξεταστεί άμεσα κι αυτό το ενδεχόμενο;
Απ:
Ας φύγει ό,τι απόμεινε και ύστερα βλέπουμε. Τι να πω; Καταντάει αστείο να τρέχουμε πίσω από αναστηλώσεις τη στιγμή που πολλά και σημαντικά γεφύρια, με προβλήματα, αναμένουν τη βοήθειά μας. Ας αναφέρουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεφύρι της Κόνιτσας. Ακριβώς στην είσοδο της πόλης και ωφελιμιστικά θα μπορούσαμε να το εκμεταλλευτούμε. Κι όμως, χρειάστηκε μακροχρόνιος αγώνας για να απομακρυνθεί και η εκεί κολλημένη επάνω του Μπέλεϋ. Δυστυχώς αγώνες για το αυτονόητο αποτελούν κανόνα για τη χώρα μας. Τα πάντα, το ξαναλέω, είναι ζήτημα παιδείας.

Το γεφύρι της Πλάκας το 1901 (από το αρχείο του σουλτάνου Αβλούλ Χαμίτι / Φωτό: ΑΓΗ)

Ερ: Από την γνώση και την εμπειρία σας, ποια άποψη έχετε για τα ιστορικά γεφύρια της περιοχής μας, τελικά κινδυνεύουν; Ποια είναι η αντιμετώπιση ως προς αυτά και ως προς το Κέντρο Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών που εκπροσωπείτε;
Απ:
  Τα γεφύρια της Ηπείρου και γενικότερα της Πίνδου αποτελούν έργα ξεχωριστά, έναν θησαυρό -δυστυχώς- ανεκτίμητο από την πολιτεία. Και σ’ αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε να περιαυτολογήσω. Χρειάστηκε να φτάσουμε στη δεκαετία του 1980 ώστε με τις ενέργειες ενός ερασιτέχνη, την έκδοση ενός βιβλίου από εμένα, να θεωρηθούν μνημεία. Αυτό, τη στιγμή που σε γειτονικές βαλκανικές χώρες η καταγραφή τους είχε ήδη ολοκληρωθεί από τη δεκαετία του 1960. Και τώρα όμως ενδιαφέρον δείχνουν μεμονωμένα άτομα που ευτυχώς όλο και πληθαίνουν. Το ό,τι είναι νέοι, συνιστά ενθαρρυντικό στοιχείο. Το Κέντρο Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών έχει παίξει σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την ευαισθητοποίηση και καμαρώνουμε γι’ αυτό. Τώρα για το αν και πόσο κινδυνεύουν αυτά τα γεφύρια, απαντούν οι αμείλικτοι αριθμοί. Από τα 1.200 γεφύρια που έχω πλήρως καταγράψει όλα αυτά τα χρόνια, το 40% δυστυχώς έχουν καταρρεύσει. Αναφέρομαι αποκλειστικά στην Πίνδο, στην οποία ψάχνω προσωπικά. Το Κέντρο Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών που εκπροσωπώ, μία ομάδα φίλων με μέλη όμως απ’ όλη τη χώρα, και το Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων, μια καθαρά δική μου δημιουργία, δραστηριοποιούνται όπως προανέφερα στην καταγραφή αυτών των μνημείων και στην ευαισθητοποίηση μέσω ημερίδων κι άλλων εκδηλώσεων του κοινού. Δεν έχουν τα μέσα, οικονομικά, να συμβάλουν στη διάσωση. Αυτό, κατά το σύνταγμα, είναι υποχρέωση της πολιτείας.

Ερ: Τι σάς οδήγησε να αφιερώσετε μεγάλο μέρος της ζωής σας και του χρόνου σας στην μελέτη των γεφυριών της Ηπείρου; Πώς έγινε η αρχή;
Απ:
Ασχολούμαι συστηματικά και εντατικά με την καταγραφή των πετρογέφυρων της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου από το 1982. Ένα ταξίδι στο Ζαγόρι κι ένα άλλο στο Μόσταρ της Ερζεγοβίνης, όπου αντίκρισα το γνωστό εκεί γεφύρι, έγιναν οι αφορμές να αρχίσω όλη αυτή την ιστορία. Αν είχα συνειδητοποιήσει το μέγεθος της προσπάθειας που χρειαζόταν, του κόπου και του κόστους, ίσως να μην είχα ξεκινήσει. Τελικά το ηθικό μου «κέρδος» υπήρξε τεράστιο. Κράτησα τη ζωή μου, διαβαίνοντας πέτρινα Ηπειρώτικα γεφύρια…

Ερ: Αν σας δίνονταν η ευκαιρία να επικοινωνήσετε με τον αρμόδιο υπουργό Πολιτισμού, τι θα θέλατε να του μεταφέρετε;
Απ:
Δυστυχώς, αλλάζει τόσο τακτικά, που αυτό καθίσταται δύσκολο, μάλλον αδύνατο. Ίσως φταίω κι εγώ που δεν το επεδίωξα 34 τόσα χρόνια. Αλλά έλειπα συνεχώς σε ταξίδι.

Ερ: Σας ευχαριστώ για την ανταπόκριση σας
Απ:
Κι εγώ ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να εκτονώσω μέρος της στενοχώριας μου για την κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας. Όπως σας είπα, ήταν το αγαπημένο μου. Απ’ αυτό ξεκινούσαν όλοι οι προγραμματισμοί μου. Του έκανα μερικές φορές και συντροφιά, κατασκηνώνοντας δίπλα του για μέρες. Από ‘κει πια δεν πρόκειται να ξαναπεράσω.












Για τις τρεις καμάρες της Καλεντίνης
κλικ  >>>  ΕΔΩ








Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου